SAMOOKALECZENIE – celowe zadawanie bólu i/lub ran swojemu ciału, nie ma na celu zakończenia życia, nie jest to zachowanie społeczno-kulturowo akceptowalne.
Autoagresja jest procesem próby przemiany cierpienia psychicznego w ból fizyczny.
W przeciwieństwie do prób samobójczych jego celem jest rozpaczliwa walka o przetrwanie
i przystosowanie się do otoczenia. Osoby przez autoagresję nadają pewien komunikat.
Podjęcie działań autoagresywnych przez dziecko lub nastolatka nie jest zjawiskiem odosobnionym. Pamiętajmy, że zawsze towarzyszą mu przeżycia wewnętrzne (emocje, myśli), na ogół bardzo bolesne i trudne.
Funkcje samouszkodzeń:
- Regulacja napięcia i lęku, oczyszczenie, rozładowanie negatywnych emocji.
- Wzmożone poczucie autonomii i kontroli (np. w sytuacji nadmiernej, sztywnej kontroli ze strony rodziców, braku porozumienia, wspólnej rozmowy).
- Odzyskanie poczucia rzeczywistości i okazja do „zaopiekowania się sobą” (zwykle po traumatycznych przeżyciach).
- Demonstrowanie własnych doświadczeń traumatycznych w sposób kontrolowany.
- Ukaranie siebie i prześladowcy.
- Radzenie sobie z dezorientacją i zagubieniem w okresie dojrzewania.
- Chęć zwrócenia na siebie uwagi.
- Utajona agresja do kogoś przeniesiona na siebie w ramach autoagresji.
- Forma komunikacji.
- Identyfikacja z grupą.
Uwarunkowania samouszkodzeń:
- Doświadczanie traumy, silnego urazu (molestowanie seksualne, śmierć); związane z naruszeniem granic fizycznych (np. przemoc).
- Nieufność do innych ludzi, poczucie obcości, samotność.
- Modelowanie (chęć identyfikacji z idolem).
- Kulturowe (np. media).
- Biologiczne (zakłócenia w dystrybucji serotoniny).
- Wyuczony sposób radzenia sobie.
- Podwyższona reaktywność na stres.
- Nieumiejętne radzenie sobie z emocjami, postrzeganie ich jako wstydliwych i niebezpiecznych, tłumienie emocji.
- Nieumiejętność proszenia o pomoc.
- Przyciągnięcie uwagi z zewnątrz.
- Zniekształcenie obrazu własnego ciała.
- Urazy psychiczne.
- Nieprawidłowe relacje z rodzicami, utrata rodzica.
- Narkotyki, alkohol, używki.